Merhaba saygıdeğer okuyucular, fiyat hareketlerinin yönünü önceden ve doğru tahmin etmek finansal piyasalarda ticaret yapan herkesin isteğidir. Bunun içinde teknik ve temel analiz bilmemiz gereklidir. Teknik analizciler birçok ticaret stratejisi kullanarak ticaret yapıyorlar. Bu stratejilerden birine de "uyumsuzluk" kavramını ekleye biliriz. Forex piyasasında uyumsuzluklar dedikte, fiyat hareketi ile teknik osilatör arasındaki tersi durum anlaşılır. Yani, teknik analizde uyumsuzluk, fiyat grafiği ile birlikte hareket eden bir gösterge veya osilatör arasındaki farklılığı ifade eder. Bu tür uyumsuzluklar, mevcut fiyat trendinin devam etmeme olasılığını gösteren olası tersine dönüş işaretleri olarak kabul edilir. Uyumsuzluklar, genellikle fiyat değişimlerinin yavaşladığı ve olası bir tersine dönüşün işaretleri olarak görüldüğü zamanlarda ortaya çıkar. İki ana kategori üzere üç tür uyumsuzluklar bulunmaktadır.
Uyumsuzlukların Ana Kategorileri
Fiyat grafiğindeki çizgi ile osilatördeki çizginin bir
birine göre hareketinden iki ana kategoride uyumsuzluklar karşımıza çıkar.
Bunlar aşağıdaki uyumsuzluklardır:
- Boğa Uyumsuzluğu (Bullish Divergence) veya Pozitif Uyumsuzluk: Fiyat grafiği düşerken, bir osilatör veya gösterge yükseliyorsa, bu pozitif veya boğa uyumsuzluğu olarak adlandırılır. Bu, mevcut düşüş eğiliminin zayıflayabileceğini ve bir yukarı dönüşün yaklaşabileceğini gösterir. Bu uyumsuzluk türünde dipler baz alınır.
- Ayı Uyumsuzluğu (Bearish Divergence) veya Negatif Uyumsuzluk: Fiyat grafiği yükselirken, bir osilatör veya gösterge düşüyorsa, bu negatif veya ayı uyumsuzluğu olarak adlandırılır. Bu, mevcut yükseliş eğiliminin zayıflayabileceğini ve bir aşağı dönüşün yaklaşabileceğini gösterir. Genellikle tepeler baz alınır.
Hangi uyumsuzluk türü olur olsun bilmemiz gereken bazı
hususlar vardır. Böyle ki, uyumsuzlukları grafikte çizerken kullandığımız
göstergenin özelliklerine dikkat etmemiz gerekir. Örnek, Göreceli Güç
Endeksi(RSI) göstergesi mum kapanışlarını baz aldığı için fiyat grafiğinde
uyumsuzluk çizgisi çizerken şamdanların gölgelerini hesaba katmayız.
Farklı Uyumsuzluk Türleri
Önce belirtiğimiz gibi uyumsuzluklar, teknik analizde bir
fiyat grafiği ile bir gösterge veya osilatör arasındaki farklılığı ifade eder.
Bu farklılıklar, trendin devam edip etmeme ihtimalini belirlemeye yardımcı
olur. Farklı türlerde uyumsuzluklar bulunmaktadır, bunlar aşağıdakilerdir:
1. Standart Uyumsuzluk (Regular Divergence):
Standart uyumsuzluk, diğer adıyla "normal" veya "klasik" uyumsuzluk olarak bilinir. Teknik analizde sıkça kullanılan bu terim, fiyat hareketi ile bir gösterge arasındaki tutarsızlığı ifade eder. Bu uyumsuzluk türü, fiyatın belirli bir yönde hareket ederken, kullanılan teknik göstergenin ters yönde hareket etmesi durumunu tanımlar. Fiyatın yükselmesine rağmen göstergenin düşmesi veya fiyatın düşmesine rağmen göstergenin yükselmesi, bu uyumsuzluğa örnek olarak gösterilebilir. Standart uyumsuzluk, fiyat grafiği ile bir gösterge veya osilatör arasındaki geleneksel uyumsuzluğu ifade eder. İki tür standart uyumsuzluk vardır.
 |
| Normal (Klasik veya Standart) Uyumsuzluklar |
a) Standart Boğa Uyumsuzluğu (Bullish Regular Divergence): Standart boğa uyumsuzluğu, fiyatın daha düşük dipler yaparken göstergenin daha yüksek dipler yapması durumunda ortaya çıkar ve bu, düşüş trendinin sonlanabileceğine ve yükselişin başlayabileceğine dair bir işaret olabilir. Fiyat düşerken, gösterge yükseliyorsa, olası bir yükseliş sinyali olarak yorumlanır. Yani, Fiyat daha düşük dipler yaparken, gösterge (örneğin, RSI, MACD veya Stokastik Osilatör) daha yüksek dipler yapar. Bu durum, alıcıların gücünü artırdığını ve fiyatın mevcut düşüş trendinin sona ermek üzere olabileceğini işaret eder. Boğa uyumsuzluğu, trader'lar için bir alım sinyali olarak değerlendirilebilir. Örnek Spot Altın/ABD Doları grafiğine bakın:
 |
| Pozitif ve Negatif Standart Uyumsuzluklar XAU/USD ve RSI arasında. |
b) Standart Ayı Uyumsuzluğu (Bearish Regular Divergence): Standart
ayı uyumsuzluğu, fiyatın daha yüksek zirveler yaparken göstergenin daha düşük
zirveler yapması durumunda oluşur ve bu da yükseliş trendinin sonlanabileceğine
ve düşüşün başlayabileceğine işaret eder. Yani, grafiği incelerken fiyat daha
yüksek zirveler, gösterge ise daha düşük zirveler yaparsa bu durum yükseliş
trendinin sona ermek üzere olduğunun ve yeni bir düşüş trendinin habercisi
olabilir. Fiyat yükselirken, gösterge düşüyorsa, olası bir düşüş sinyali olması
anlamı taşır. Yukarıdaki Spot Altın/ABD Doları 4 saatlik grafiğinde örneğe bakın.
2. Gizli Uyumsuzluk (Hidden Divergence)
Gizli uyumsuzluk, fiyat grafiğindeki hareketler ile osilatörler arasındaki farklılıkları gösterir. Özellikle trend dönüşlerini ve devamını tahmin etmede kullanılır. Genellikle momentum göstergeleri olarak bilinen osilatörler, fiyat hareketlerinin gücünü ve yönünü belirlemek için kullanılır. Gizli uyumsuzluk, bir trendin devam edeceğine dair işaretler sunar. Fiyat grafiği ile gösterge veya osilatör arasında bir gizli uyumsuzluk meydana geldiğinde, mevcut trendin devam etme olasılığı artar. İki gizli uyumsuzluk türü vardır.
 |
| Gizli Boğa ve Ayı Uyumsuzlukları. |
a) Gizli Boğa Uyumsuzluğu (Bullish Hidden Divergence): Gizli boğa
uyumsuzluğu, fiyat grafiği daha yüksek bir dip yaparken osilatör daha düşük bir
dip yaparsa meydana gelir. Fiyat, önceki düşük noktalardan daha yüksek dip
seviyeleri oluştururken, gösterge veya osilatör daha düşük dip seviyeleri
gösteriyorsa, bu durum mevcut trendin devam edebileceğini yansıtır. Fiyatın
daha yüksek düzeylere çıkabileceği bir dönemi gösteren bir sinyaldir. EUR/USD
grafiğindeki örneğe bakın:
 |
| Gizli Boğa (Pozitif) ve Ayı (Negatif) Uyumsuzluk örneği. |
b) Gizli Ayı Uyumsuzluğu (Bearish Hidden Divergence): Gizli ayı
uyumsuzluğu, fiyat grafiği daha düşük bir tepe yaparken osilatör daha yüksek
bir tepe yaparsa meydana gelir. Bu durum, mevcut düşüş trendinin devam
edeceğine işaret eder. Fiyat, önceki yüksek noktalardan daha düşük zirve
seviyeleri oluştururken, gösterge veya osilatör daha yüksek zirve seviyeleri
gösteriyorsa, bu durum mevcut trendin zayıflayabileceğini açığa çıkarır.
Fiyatın kısa vadede düşebileceği bir dönemi gösteren bir işarettir. Yukarıda
EUR/USD grafiğinde örnek sunulmuştur.
Boğa gizli uyumsuzluk, alıcıların gücünü koruduğunu ve
fiyatların tekrar yükselebileceğini işaret eder. Ayı gizli uyumsuzluk ise
satıcıların hala güçlü olduğunu ve fiyatların yeniden düşmeye başlayabileceğini
gösterir. Gizli uyumsuzluklar, trendin devam etme olasılığını gösterir ve
genellikle mevcut trendin geri çekilme aşamasında, trendin devam edeceğine dair
bir işaret olarak kullanılır.
3. Aşırı Uyumsuzluk (Exaggerated Divergence)
Aşırı
uyumsuzluk, fiyat ve osilatör arasında daha belirgin ve genellikle yatay
çizgilerle tanımlanabilen bir farklılık olduğunda meydana gelir. Bu uyumsuzluk
türü, standart uyumsuzluklara benzer şekilde yorumlanır, ancak daha belirgin
bir sinyal verir. Aşırı uyumsuzluk, fiyat hareketleri ve osilatörler
arasındaki belirli farklılıkları ifade eder ve piyasa dönüşlerini belirlemek
için kullanılır. Bu terim daha yaygın kullanılan bir terimdir. Bazen "Abartılı
Diverjans" olarak da kullanılır. Aşırı uyumsuzluk, normalden daha güçlü bir
şekilde belirginleşen bir uyumsuzluk türüdür. Fiyat grafiği ile osilatör
arasındaki farklılık o kadar belirgin hale gelir ki trendin tersine
dönebileceği konusunda daha güçlü bir işaret olarak kabul edilir.
 |
| Aşırı Uyumsuzluk Türleri |
a) Aşırı Boğa Uyumsuzluğu (Bullish Exaggerated Divergence): Fiyatın düşük noktaları aynı dip seviyeleri oluştururken, gösterge (osilatör) daha yeksek dip seviyeleri gösterir veya tersine gösterge aynı dip seviyeleri oluştururken, fiyat daha düşük dipler oluşturur. Aşağıdaki EUR/GBP grafiğine bakın:
 |
| Fiyat grafiği (EUR/GBP) ve indikatör (RSI) arasındaki Aşırı Uyumsuzluklar. |
b) Aşırı Ayı Uyumsuzluğu (Bearish Exaggerated Divergence): Fiyatın zirve noktaları aynı tepe seviyeleri oluştururken, gösterge (osilatör) daha düşük tepeleri gösterir veya tersine gösterge aynı tepe seviyeleri oluştururken, fiyat daha yüksek tepeler oluşturur. Yukarıdaki EUR/GBP grafiğine bakın.
Hem Pozitif Aşırı Uyumsuzluk, hem de Negatif Aşırı Uyumsuzluk
trend dönüşünün belirgin bir işarettir söyleyebiliriz. Tüm uyumsuzluk türleri,
teknik analizde fiyat yönünü veya trend değişimlerini tahmin etmeye yardımcı
olmak için kullanılır.
Bu tür uyumsuzluklar, teknik analiz araçlarını kullanan
traderlar için değerli bilgiler sağlar ve doğru bir şekilde yorumlandığında,
piyasa hareketleri hakkında öngörülerde bulunmak için güçlü bir araç olabilir.
Teknik analizdeki tüm uyumsuzluklar, piyasa katılımcılarının duygusal ve
psikolojik durumlarını da yansıtabilir, bu nedenle piyasa duyarlılığını anlamak
ve gelecekteki fiyat hareketlerini tahmin etmek için kritik öneme sahiptir.
Hatırlamak önemlidir. Forex piyasası büyük fırsatlar sunsa da, bu fırsatlarla birlikte yüksek riskler de vardır ki, bu da sermayelerimizi kaybetme riski taşıdığı anlamına gelir. Ticaret kararlarını verirken dikkatli bir şekilde araştırma yapmayı, riskleri yönetmeyi ve stratejileri deneyimlemeyi de örenmeliyiz. Uyumsuzlukların ticarette yalnızca bir bileşen olduğunu ve her zaman doğru sonuçlar vermeyebileceğini unutmamalı ve uyumsuzluklar gibi araçlarla sinyalleri değerlendirirken her zaman sağduyulu ve ihtiyatlı olmalıyız. Risk yönetimi ile duygusal kontrolü bir arada tutarak, stratejileri deneyip her zaman güncel bilgiye sahip olarak finansal piyasalarda daha başarılı ticaret fırsatları yakalayabiliriz. Akıllıca ticaret yapın, iyi sonuçlar alın!